عضله دوسر بازویی (Biceps brachii)

عضله دوسر بازویی یا همان Biceps، عضله‌ای بزرگ و ضخیم در قسمت جلویی بازو است که از دو سر تشکیل شده است: سر بلند (Long head) و سر کوتاه (Short head).

🔹 سر بلند (Long head):

از برجستگی سوپراگلنوئید (Supraglenoid tubercle) در بالای حفره گلنوئید استخوان کتف (Glenoid cavity of the scapula) آغاز می‌شود.

این بخش در فضای داخل کپسولی (Intracapsular space) قرار دارد، اما در عین حال خارج از فضای سینوویال (Extrasynovial) باقی می‌ماند.

تاندون سر بلند پس از عبور از بالای سر استخوان بازو (Humeral head) یک چرخش تند ایجاد می‌کند و سپس مسیر خود را در امتداد شیار بین‌تکمه‌ای (Bicipital groove یا Intertubercular sulcus) ادامه می‌دهد.

این ناحیه‌ی چرخش توسط رباط‌های ناحیه کپسولی که به آن پولی دوسر بازویی (Biceps pulley) گفته می‌شود، تثبیت می‌گردد.

سر کوتاه و بلند عضله دوسر بازویی

🔹 سر کوتاه (Short head):

از نوک زائده غرابی استخوان کتف (Apex of the coracoid process of the scapula) منشأ می‌گیرد،

و در ابتدای مسیر خود تا حدودی با تاندون عضله کوراکوبراکیالیس (Coracobrachialis) در هم آمیخته است.

آناتومی عضله دوسر بازویی

عضله دوسر بازویی (Biceps brachii) در بخش سطحی بازو قرار دارد و در واقع قسمت جلویی بازو را تشکیل می‌دهد. این عضله روی عضلات براکیالیس (Brachialis) و کوراکوبراکیالیس (Coracobrachialis) قرار گرفته است.

هر دو تاندون مبدأ این عضله توسط عضله دلتوئید (Deltoid) پوشیده می‌شوند، اما تاندون انتهایی آن در ناحیه‌ی چین داخلی آرنج (محل خم شدن آرنج) به‌راحتی قابل مشاهده و لمس است.

فضای بین عضلات دوسر بازویی (Biceps) و سه‌سر بازویی (Triceps) دو شیار به‌وجود می‌آورد:

شیار بازویی داخلی (Medial bicipital groove)

شیار بازویی خارجی (Lateral bicipital groove)

در داخل شیار داخلی، سرخرگ بازویی (Brachial artery) و دو عصب مهم یعنی عصب اولنار (Ulnar nerve) و عصب مدین (Median nerve) عبور می‌کنند.

در مقابل، شیار خارجی شامل عصب رادیال (Radial nerve) است.

آناتومی و حرکت شناسی عضله دوسر بازویی

به طور خلاصه، عضله دوسر بازویی نه‌تنها نقش اصلی در خم کردن آرنج و چرخاندن ساعد دارد، بلکه به‌عنوان یک ساختار سطحی و شاخص در بازو، محل عبور عناصر عصبی و عروقی مهم را نیز مشخص می‌کند.

عصب‌گیری (Innervation)

عضله دوسر بازویی (Biceps brachii) توسط عصب عضلانی جلدی (Musculocutaneous nerve) که شاخه‌ای از پلکسوس بازویی (Brachial plexus) است، عصب‌دهی می‌شود. این عصب شامل ریشه‌های C5 و C6 می‌باشد.

رگ‌گیری و خون‌رسانی (Blood supply)

خون‌رسانی به عضله دوسر بازویی متفاوت است و می‌تواند از تا هشت رگ مختلف منشعب‌شده از شریان بازویی (Brachial artery) در یک‌سوم میانی بازو تأمین شود.

به طور خلاصه، عضله دوسر بازویی هم عصب‌دهی مشخص و قوی دارد و هم شبکه خون‌رسانی متنوع و گسترده که عملکرد و سلامت عضله را تضمین می‌کند.

عملکرد (Function) عضله دوسر بازویی (Biceps brachii)

عملکرد عضله دوسر بازویی و نقش آن در حرکت

عضله دوسر بازویی یک عضله دو مفصلی است و هم بر مفصل شانه و هم بر مفصل آرنج تأثیر می‌گذارد.

🔹 در مفصل شانه (Shoulder joint):

هر یک از دو سر عضله نقش متفاوتی در حرکت بازو دارند:

سر بلند (Long head): بازو را از بدن دور می‌کند (Abduction) و آن را به داخل می‌چرخاند (Inward rotation).

سر کوتاه (Short head): بازو را به سمت بدن می‌کشد (Adduction).

وقتی هر دو سر همزمان منقبض شوند، باعث خم شدن بازو (Flexion) می‌شوند.

🔹 در مفصل آرنج (Elbow joint):

عضله دوسر بازویی باعث خم شدن ساعد (Flexion) می‌شود و همچنین آن را به سمت خارج می‌چرخاند (Supination).

بیشترین قدرت چرخش به سمت خارج (Supination) زمانی ایجاد می‌شود که آرنج خم شده باشد.

🔹 نقش دیگر:

علاوه بر حرکت، عضله دوسر بازویی نقش مهمی در ثابت نگه‌داشتن سر استخوان بازو (Humeral head) در مفصل شانه دارد.

🔹 عضله مقابل (Antagonist):

عضله سه‌سر بازویی (Triceps brachii) که در بخش پشت بازو قرار دارد، عضله مقابل دوسر بازویی است و عمل مخالف آن را انجام می‌دهد.