آناتومی و حرکت شناسی گروه عضلانی چهار سر ران (Quadriceps Femoris)


آناتومی دقیق (Detailed Anatomy)

آناتومی و حرکت شناسی عضله چهارسر ران

  • مبدا (Origin): هر یک از چهار سر از نقطه متفاوتی منشأ می‌گیرند:
  • راست رانی (Rectus Femoris): از خار خاصره‌ای قدامی تحتانی (Anterior Inferior Iliac Spine - AIIS) استخوان لگن. این تنها عضله از این گروه است که از مفصل ران عبور می‌کند.

عضله راست رانی

  • پهن خارجی (Vastus Lateralis): از برجستگی بزرگ (Greater Trochanter) و خط خشن (Linea Aspera) استخوان ران (فمور). این بزرگترین عضله از گروه چهار سر است.

عضله پهن خارجی

  • پهن داخلی (Vastus Medialis): از خط بین تروکانتریک (Intertrochanteric Line) و خط خشن (Linea Aspera) استخوان ران. بخش پایینی این عضله (VMO) که به شکل قطره اشک است، نقش مهمی در پایداری کشکک دارد.

عضله پهن داخلی

  • پهن میانی (Vastus Intermedius): از سطح قدامی و خارجی تنه استخوان ران. این عضله در عمق و زیر عضله راست رانی قرار دارد.

عضله پهن میانی

  • انتها (Insertion): هر چهار سر در قسمت پایین ران به یکدیگر متصل شده و تاندون مشترک چهار سر (Quadriceps Tendon) را تشکیل می‌دهند. این تاندون قدرتمند به قاعده استخوان کشکک (Base of Patella) متصل می‌شود، آن را در بر می‌گیرد و سپس تحت عنوان رباط کشککی (Patellar Ligament) ادامه یافته و به برجستگی درشت‌نی (Tibial Tuberosity) در بالای استخوان ساق پا متصل می‌شود.

حرکت‌شناسی و عملکرد (Kinesiology & Function)

نقش و حرکت شناسی چهار سر رانی

  • عملکرد اصلی - اکستنشن قدرتمند زانو (Powerful Knee Extension): انقباض همزمان این عضلات باعث صاف شدن پا در مفصل زانو می‌شود. این حرکت در فعالیت‌هایی مانند شوت زدن، پریدن، اسکات زدن و بالا رفتن از پله‌ها محوری است.
  • فلکشن ران (Hip Flexion): این عملکرد فقط توسط عضله راست رانی (Rectus Femoris) انجام می‌شود، زیرا تنها عضله‌ای است که از مفصل ران عبور می‌کند. این حرکت به بالا آوردن ران به سمت شکم کمک می‌کند.
  • تثبیت کشکک زانو (Patellar Stabilization): عضلات چهار سر، به ویژه عضله پهن داخلی (Vastus Medialis Oblique - VMO)، نقش حیاتی در نگه داشتن استخوان کشکک در شیار خود در انتهای استخوان ران دارند.
  • کنترل حرکت خارج از مرکز (Eccentric Control): این عضلات در هنگام فرود آمدن از پرش، پایین رفتن از پله یا نشستن کنترل شده، با طویل شدن تحت انقباض، سرعت حرکت را کنترل کرده و شوک را جذب می‌کنند.

عصب‌رسانی (Innervation)

عصب رسانی عضله چهارسر ران

  • تمام عضلات گروه چهار سر ران توسط عصب رانی (Femoral Nerve) عصب‌دهی می‌شوند که از ریشه‌های نخاعی L2, L3, L4 سرچشمه می‌گیرد.

خون‌رسانی (Blood Supply)

خون‌رسانی به عضله چهارسر ران

  • خون‌رسانی این گروه عضلانی عمدتاً توسط شریان رانی (Femoral Artery) و شاخه‌های آن تأمین می‌شود.

ملاحظات کاربردی و تمرینی (Practical & Training Considerations)

  • تمرینات ترکیبی پایه: حرکاتی مانند اسکات (Squat) با تمام تنوع‌هایش (پشت، جلو، گابلت)، پرس پا (Leg Press) و لانگز (Lunges) بهترین گزینه‌ها برای تقویت کلی گروه چهار سر هستند. این حرکات به دلیل درگیر کردن عضلات دیگر (سرینی، همسترینگ)، عملکردی‌تر هستند.
  • تمرینات ایزوله: حرکت جلو پا با دستگاه (Leg Extension) یک راه عالی برای ایزوله کردن و هدف قرار دادن اختصاصی عضلات چهار سر است. این حرکت به خصوص برای ایجاد هایپرتروفی و نمایان کردن تفکیک عضلانی مفید است.
  • تأکید بر بخش‌های مختلف: اگرچه ایزوله کردن کامل یک سر از دیگری غیرممکن است، اما تغییر جزئی در وضعیت پاها می‌تواند تأکید را جابجا کند:
  • پنجه پا رو به بیرون: تمایل به درگیری بیشتر پهن داخلی (VMO) دارد.
  • پنجه پا رو به داخل: تمایل به درگیری بیشتر پهن خارجی (Vastus Lateralis) دارد.

آسیب‌های شایع:

  • سندرم درد پاتلوفمورال (Patellofemoral Pain Syndrome - PFPS): که به “زانوی دوندگان” نیز معروف است. این درد در جلوی زانو اغلب به دلیل عدم تعادل بین قدرت عضله VMO و Vastus Lateralis رخ می‌دهد که باعث حرکت نادرست کشکک می‌شود.
  • کشیدگی و پارگی عضله (Quad Strain/Tear): اغلب در عضله راست رانی به دلیل ماهیت دو مفصلی آن و در ورزش‌های انفجاری (مانند فوتبال و دو سرعت) رخ می‌دهد.
  • تاندونیت (Tendonitis): التهاب تاندون چهار سر یا رباط کشککی به دلیل استفاده بیش از حد.