آناتومی دقیق (Detailed Anatomy)
مبدا (Origin):
- بخش فوقانی (Upper Fibers): از استخوان پسسری (Occipital Bone) در قاعده جمجمه و رباط پسگردنی (Ligamentum Nuchae) که به زائدههای خاری مهرههای گردنی متصل است.
- بخش میانی (Middle Fibers): از زائدههای خاری مهرههای اول تا پنجم سینهای (T1 to T5).
- بخش تحتانی (Lower Fibers): از زائدههای خاری مهرههای ششم تا دوازدهم سینهای (T6 to T12).
انتها (Insertion):
- بخش فوقانی: به یکسوم خارجی استخوان ترقوه (Lateral third of the Clavicle).
- بخش میانی: به زائده آخرومی (Acromion) و لبه فوقانی خار کتف (Spine of the Scapula).
- بخش تحتانی: به قسمت داخلی (نزدیک به ستون فقرات) خار کتف.
حرکتشناسی و عملکرد (Kinesiology & Function)
عملکرد این عضله بر اساس بخشهای مختلف آن تعریف میشود:
بخش فوقانی (Upper Trapezius):
- بالا بردن کتف (Scapular Elevation): عملکرد اصلی آن که در حرکت “شراگ” یا بالا انداختن شانهها دیده میشود.
- چرخش بالایی کتف (Upward Rotation): در بالا بردن بازو به بالای سر، این بخش به همراه بخش تحتانی و عضله دندانهای قدامی، کتف را به سمت بالا میچرخاند.
- حرکات گردن: در صورت ثابت بودن کتف، انقباض دو طرفه باعث باز شدن (اکستنشن) گردن میشود و انقباض یک طرفه سر را به همان سمت خم (Lateral Flexion) و به سمت مخالف میچرخاند.
بخش میانی (Middle Trapezius):
- ریتراکشن کتف (Scapular Retraction): عملکرد اصلی آن کشیدن کتفها به سمت ستون فقرات است (مانند صاف کردن پشت). این بخش با عضلات متوازیالاضلاع همکاری نزدیکی دارد.
بخش تحتانی (Lower Trapezius):
- پایین آوردن کتف (Scapular Depression): کتف را به سمت پایین میکشد.
- چرخش بالایی کتف (Upward Rotation): در بالا بردن بازو، این بخش با کشیدن پایه خار کتف به سمت پایین، به چرخش بالایی کتف کمک میکند و یک زوج نیروی (Force Couple) حیاتی با بخش فوقانی ایجاد میکند.
عصبرسانی (Innervation)
- عصبرسانی حرکتی (Motor): عمدتاً توسط عصب فرعی (Spinal Accessory Nerve) که عصب کرانیال شماره ۱۱ (Cranial Nerve XI) است، انجام میشود.
- عصبرسانی حسی (حس عمقی و درد): توسط شاخههای شکمی اعصاب نخاعی C3 و C4 تامین میشود.
خونرسانی (Blood Supply)
- خونرسانی این عضله وسیع عمدتاً توسط شریان عرضی گردن (Transverse Cervical Artery) انجام میپذیرد.
ملاحظات کاربردی و تمرینی (Practical & Training Considerations)
- عدم تعادل و درد: در بسیاری از افراد، بخش فوقانی ذوزنقه بیش از حد فعال و سفت (Overactive/Tight) است، در حالی که بخشهای میانی و تحتانی ضعیف و مهار شده (Weak/Inhibited) هستند. این عدم تعادل شایعترین علت درد گردن، سردردهای تنشی و عملکرد ضعیف شانه است.
- اهمیت بخش تحتانی و میانی: برای داشتن وضعیت بدنی صحیح و پیشگیری از آسیب شانه، تقویت هدفمند بخشهای میانی و تحتانی ذوزنقهای ضروری است. این عضلات با کشیدن کتفها به عقب و پایین، با اثرات منفی نشستن طولانی و قوز کردن مقابله میکنند.
تمرینات تفکیک شده:
- بخش فوقانی: شراگ با دمبل، هالتر یا دستگاه (Shrugs) حرکت اصلی برای تقویت این بخش است.
- بخش میانی: حرکاتی مانند روئینگ با تمرکز بر فشردن کتفها (Rows)، فیس پول (Face Pulls) و بند پول آپارت (Band Pull-Aparts) برای تقویت این بخش عالی هستند.
- بخش تحتانی: حرکات تخصصیتری مانند Y-Raise (روی میز شیبدار یا زمین)، بارفیکس با تمرکز بر پایین کشیدن کتف (Scapular Pull-ups) و پایین کشیدن بازوی صاف با سیمکش (Straight-Arm Pulldown) برای هدف قرار دادن این بخش ضروری هستند.
- کشش و رهاسازی: به دلیل تمایل بخش فوقانی به سفت شدن، انجام حرکات کششی منظم برای گردن (خم کردن سر به طرفین) و استفاده از فوم رولر یا توپ ماساژ برای رهاسازی گرههای عضلانی در این ناحیه بسیار مفید است.
دیدگاه خود را بنویسید