آناتومی و حرکت شناسی عضله دلتوئید (Deltoid Muscle)


آناتومی دقیق (Detailed Anatomy)


آناتومی عضله دلتوئید

  • مبدا (Origin): هر یک از سه سر دلتوئید از یک بخش از استخوان‌های کمربند شانه‌ای منشأ می‌گیرد:
  • سر قدامی (Anterior Head): از یک سوم خارجی سطح قدامی استخوان ترقوه (Clavicle).
  • سر میانی یا آکرومیال (Lateral/Acromial Head): از لبه خارجی زائده آکرومیون استخوان کتف (Acromion Process of the Scapula).
  • سر خلفی (Posterior Head): از خار استخوان کتف (Spine of the Scapula).
  • انتها (Insertion): تمام فیبرهای این سه سر به سمت پایین حرکت کرده و به یک تاندون قوی مشترک می‌پیوندند که به برجستگی دالی (Deltoid Tuberosity) در سطح خارجی استخوان بازو (Humerus) متصل می‌شود.

حرکت‌شناسی و عملکرد (Kinesiology & Function)

برای درک کامل عملکرد دلتوئید، باید وظایف هر سر را به صورت مجزا بررسی کرد:

حرکت شناسی عضله دلتوئید

سر میانی (Lateral Head):

  • عملکرد اصلی: ابداکشن (دور کردن) بازو (Arm Abduction). این بخش، قدرتمندترین عضله برای بلند کردن بازو به سمت جانب است، خصوصاً در دامنه 15 تا 90 درجه. (نکته: 15 درجه اول این حرکت توسط عضله فوق خاری یا سوپرااسپیناتوس آغاز می‌شود).

سر قدامی (Anterior Head):

  • فلکشن (خم کردن) بازو (Arm Flexion): بالا آوردن بازو به سمت جلو.
  • چرخش داخلی بازو (Internal/Medial Rotation).
  • اداکشن افقی (Horizontal Adduction): کمک به حرکت دادن بازو به صورت افقی به سمت قفسه سینه.

سر خلفی (Posterior Head):

  • اکستنشن (باز کردن) بازو (Arm Extension): حرکت دادن بازو به سمت عقب.
  • چرخش خارجی بازو (External/Lateral Rotation).
  • ابداکشن افقی (Horizontal Abduction): کمک به حرکت دادن بازو به صورت افقی به دور از قفسه سینه.
  • نقش تثبیت‌کنندگی: عضله دلتوئید به عنوان یک کل، یک تثبیت‌کننده حیاتی برای مفصل شانه است و در حین حمل وزنه از دررفتگی سر استخوان بازو جلوگیری می‌کند.

عصب‌رسانی (Innervation)


عصب آگزیلاری برای عصب دهی عضله دلتوئید

  • عصب آکزیلاری (Axillary Nerve): این عصب از شبکه بازویی (Brachial Plexus) و از ریشه‌های عصبی C5 و C6 منشأ می‌گیرد.
  • نکته بالینی: عصب آکزیلاری به دلیل محل عبور خود از اطراف گردن جراحی استخوان بازو (Surgical Neck of Humerus)، در موارد دررفتگی شانه یا شکستگی این ناحیه بسیار آسیب‌پذیر است. آسیب به این عصب منجر به فلج شدن عضله دلتوئید، ناتوانی در دور کردن بازو و صاف شدن ظاهر شانه می‌شود.

خون‌رسانی (Blood Supply)


خون‌رسانی عضله دلتوئید میانی

  • خون‌رسانی اصلی این عضله توسط شریان سیرکومفلکس هومرال خلفی (Posterior Circumflex Humeral Artery) و شاخه دالی شریان توراکوآکرومیال (Deltoid branch of the Thoracoacromial Artery) تأمین می‌گردد.

ملاحظات کاربردی و تمرینی (Practical & Training Considerations)

  • عدم تعادل عضلانی: در بسیاری از افراد، به دلیل تمرکز بیش از حد بر حرکات پرسی (مانند پرس سینه)، سر قدامی دلتوئید بسیار قوی‌تر از سر خلفی آن می‌شود. این عدم تعادل می‌تواند به کشیده شدن شانه‌ها به سمت جلو (عارضه شانه گرد) و افزایش ریسک آسیب‌دیدگی کمک کند. ایجاد تعادل بین سه سر دلتوئید کلید سلامت شانه است.

تمرینات تخصصی برای هر سر:

  • سر قدامی: پرس سرشانه با هالتر/دمبل (Overhead Press)، نشر از جلو (Front Raises)، پرس آرنولدی.
  • سر میانی: نشر از جانب با دمبل/سیم‌کش (Lateral Raises)، کول با هالتر دست باز (Wide-Grip Upright Row).
  • سر خلفی: نشر خم با دمبل/سیم‌کش (Bent-Over Raises)، فیس پول (Face Pulls)، فلای معکوس با دستگاه (Reverse Pec-Deck).

حرکات کششی (Stretching):

  • کشش سر قدامی و میانی: دست را پشت بدن قرار داده و با دست دیگر مچ را بگیرید و به آرامی بکشید.
  • کشش سر خلفی: دست را به صورت متقاطع جلوی بدن بیاورید و با دست مخالف از ناحیه آرنج به سمت سینه فشار دهید (Cross-body arm stretch).

آسیب‌های شایع:

  • سندرم گیرافتادگی شانه (Impingement Syndrome): اگرچه این سندرم مستقیماً مربوط به دلتوئید نیست، اما ضعف عضلات روتاتور کاف و عملکرد ناهماهنگ دلتوئید می‌تواند آن را تشدید کند.
  • کشیدگی (Strain) عضله به دلیل افزایش ناگهانی حجم یا شدت تمرین.